آچارفرانسه

خلط سودا، یکی از اخلاط چهارگانه انسانی، مزاجش سرد و خشک و محلّ ذخیره آن در طحال است. سودا، درواقع، رسوب خون است. رنگ آن سیاه، محرک اشتها و استخوان ساز است.

در مقام تشبیه، اگر اخلاط بدن را به مثابه غذایی که داخل دیگ در حال پختن است فرض کنیم، قسمت خام و نپخته غذا، خلط بلغم است؛ قسمت خوب پخته غذا، خلط دم است؛ کفی که روی غذا شکل می گیرد، خلط صفراست و «ته دیگ» غذا، همان سوداست. این ته دیگ می تواند شکلی طبیعی داشته باشد یا آن که بسوزد و حالتی غیرطبیعی پیدا کند.

 
در بین اخلاط، معادل آتش است در بین عناصر. طبع آن گرم و خشک و درواقع کف روی خون است. رنگ آن زرد و مزه آن تلخ است. در کبد تولید و در کیسه صفرا انبار می شود.
کار اصلی صفرا ایجاد حرکت و حرارت در بدن است. خلطی است تیز و سوزاننده که به خون لطافت می دهد و مسیر را برای دیگر اخلاط،  باز می کند؛ درواقع صفرا به جریان خون در عروق تنگ و باریک کمک می کند.
 
صفرا به هضم غذا کمک می کند؛ بلغم لزج را از روده ها بیرون می راند؛ حرکات روده را زیاد می کند و با تحریک ماهیچه های مقعد، احساس دفع را باعث می شود.
صفرا در سراسر بدن به دفع مواد زائد کمک می کند.

1.رنگ پوست بدن(پوست زیر لباس مدنظر است):

• گندمگون، سبزه،(گرم)

• گلگون(تر)

• گرایش به سفیدی و رو به مهتابی(سرد)

• گندم گون و به سمت تیرگی و مات(خشک)

اطبای گران‌قدر ایرانی، برای تشخیص مزاج ذاتی هر فرد (یا همان سرشت مادرزادی)، شاخص‌های ده‌گانه‌ای (که در ادامه به آن اشاره خواهد شد) را بررسی می‌کردند؛ که هر یک از آن‌ها چندین حالت و صفت را در برمی‌گرفت؛ بر اساس این علائم و نشانه‌های بالینی، تشخیص مزاج ذاتی مستلزم معاینه صحیح، دقت نظر و تفسیر صحیح توسط پزشک متخصص طب ایرانی است؛ و این در حالی است که بدون توجه به ظرافت‌های تشخیص مزاج توسط مدعیان ناآگاه، شاهد تشخیص‌های ضد و نقیض و در نتیجه، تجویزهای غلط هستیم.

مزاج کیفیتیست در طب سنتی که از مخلوط شدن عناصر چهارگانه (آب، آتش، باد، خاک) در بدن پیدا می‌شود. طبق ذخیره خوارزمشاهی از تاثیر این ۴ عنصر، ۹ حالت مختلف پدید می‌آید که آن‌ها را با هم مرور می‌کنیم با این توضیح که ۴ تای ابتدایی مزاج‌های اصلی نامیده می‌شود:

۱. مزاج گرم و خشک (صفراوی)

۲. مزاج گرم و‌تر (دموی)

۳. مزاج سرد و خشک (سوداوی)

۴. مزاج سرد و‌ تر (بلغمی)