آچارفرانسه

ذکر این نکات جهت آشنایی و تفکر بیشتر شما در مقوله مزاج ذاتی است، تا در هنگام ویزیت متخصص آمادگی بیشتری داشته باشید و بتوانید کمک مضاعفی برای تشخیص صحیح مزاج خود انجام دهید؛ این موارد عبارتند از:

1. کیفیت بدن در لمس که توسط معاینه‌کننده درک می‌شود: دما، قوام. شخص معاینه کننده باید مزاج معتدل داشته یا درک درستی از دما و قوام در لمس داشته باشد و نقاط مختلف بدن را برآورد کند.

2. هیکل و اندازه کلی بدن: لاغر، درشت و عضلانی، درشت با غلبه توده چربی

3. مو: شامل تراکم مو، ضخامت، سرعت رشد، رنگ مو

4. رنگ بدن: در زمانی‌که تحت تاثیر عوامل مداخله‌گر مثلا بیماری‌ها، هوای محیط،… نباشد.

5. خواب و بیداری: مدّت خواب هر فرد، احساس نشاط یا کسالت بعد از خواب و …

6. چگونگی افعال صادره از بدن: سرعت انجام کارها (شتاب‌زدگی) یا کندی، عجول بودن، ثبات رأی،…

7. ویژگی مواد دفعی از بدن: شامل بزاق، ترشحات بینی و حلق، ادرار، مدفوع، عرق، ترشحات اعضای جنسی

8. بزرگی و کوچکی اعضای بدن: قفسه سینه، اندام‌ها، مفاصل، عروق، معاینه و بررسی نبض

9. میزان تأثیر پذیری فرد از غذا، شیوه زندگی و محیط پیرامون (واکنش نسبت به حرارت، برودت، رطوبت، خشکی)

10. ویژگی‌های روحی-روانی و رفتاری غالب در هر فرد

لازم به ذکر است که این موارد از درجه اهمیت متفاوتی برخوردار هستند.

هر یک از این نشانه‌ها در افراد با مزاج‌های مختلف متفاوت است مثلاً فردی که فربه است و پوست سفید و موهای کم‌پشت نازک لَخت دارد و زود دچار سرما می‌شود و حرکاتش کند است و نیاز به خواب طولانی دارد و بوی ادرار و عرق وی کم است و حواس ظاهری وی به‌سرعت تحریک نمی‌شود، و محسوسات مشابه (مثلاً بوهای مشابه) را به‌دقت افتراق نمی‌دهد و میل جنسی متوسط مایل به کم دارد، و دیرخشم و محافظه‌کار و کم ثبات است احتمالاً دارای مزاج «سرد و تر» خواهد بود. ولی همین فرد می‌تواند دچار مزاج عارضی یا سوء مزاجی متفاوت از مزاج اصلی خود شود بدون آنکه همه علائم تغییر کند. این امر یعنی تفاوت قائل شدن و تشخیص میان مزاج ذاتی با مزاج اکتسابی یا مزاج بیماری.

البته باید این نکته را نیز یادآور شد که بحث مزاج‌ها در طب سنتی اصیل ایرانی مبحثی بسیار پیچیده و چالش‌برانگیز است و توضیحاتی که برای هر مورد بیان شده تنها مصادیقی از پارامترهای موردبررسی هستند. تفاوت قائل شدن بین مزاج‌های ذاتی ، اکتسابی و بیماری، در نظر گرفتن همه عوامل در تشخیص صحیح مزاج فرد مانند مزاج فصل، مزاج سن، مزاج اندام‌های مختلف بدن و … ازجمله مواردی است که از اهمیت به سزایی در مقوله مزاج شناسی برخوردارند.